بَـهـرے چه بَـلـوچـسـتـانءِ راجـدَپـتَـر

admin . بلوچیء تاک 1555


پُـرتَـکـال ءِ زوراکـاں مـاں شـانـزَهُـمـی دَهـرءَ مَکـُـرانءِ تـیـاب دیـمـی شـهـرانـی سـرا اُرُش کـرت گـوں پُـرتـکـالءِ زوراکـاں بـلـوچـاں مـزَنـیـں جـنـگے کـرت

 

هَـمـا جـنـگ هـوتـانـی کـٹـمءَ مـاں گـوادَرءُ پَـسـنـیءِ چـاگِـردءَ کـرت مـئے راجـدَپـتَـر گـُـواهـی دَنـت کـہ بـلـوچ اولـی راج اَت کـہ آ گـوں پُـرتـکـالـی لـشـکـراں مِـڈاِت آئـیءَ پُـرتـکـالـی لـشـکـر پـروشـت اَنـت آ وَهــدءَ بـلـوچـانـی لـشـکــرءِ سَـربـراه واجـہ هـوت هَـمّـل اَت کـہ رَنـدا پُـرتـکـالـیـانءَ پـہ ٹـگـیءُ ٹـوری کـشـت مـاں ۹۸۰ هِـجـریءِ سـال آ جـنَـگ بـوُتَـگ دَنـیـگـا مـاں گـوادَرءِ تـهـا پُـرتـکـالـیـانـی دو ٹـوپ پَـہ گـُـواهـیءَ ایـراَنـت. 
رَنـدا بـلـوچـاں مـاں (۱۶۴۹-۱۶۸۸) مـیـلادی سالاں گـوں مَـشـکـتءِ راجـکـمـاش واجـہ الامـام الـیـعـربـی سلـطـان بـن سـیـف ءِ لـشـکـراں اَوار بـوُت اَنـت ءُ پُـرتـکـالءِ لـشـکـراِش چـہ مـشـکـت ءُ اَپـریکـاءِ مَـمـبـاسـا کشّ اِت اَنـت اروپـاءِ راجـدپـتَـر گـوَش ایـت آ وَهــد بـلـوچـانـی لـشـکـرءِ نـام الـیـعـاربـہ بـوُتَـگ هَـمـا وَهــدءَ کـہ آیـانءَ پُـرتـکـالءِ لَـشـکـر مـاں اَپـریـکـا ءِ مَـمـبـاسـا ءُ کـُـلّـوه ءُ مـالـیـنـڈی ءِ شـهـراں جَـتءُ پـروشـت اَنـت.
مـاں ۱۷۸۳ ءِ مـیـلادی سـالءَ بـلـوچـاں گـوں آل خـلـیـفـه ءِ لـشـکـر اَوار بـوُت اَنـت ءُ بَحـریـن اِش چـہ پـارسـیـاں پَـچ گـپـت .
یـکّ راجـدَپـتـر نُـبـیـسـیـں انگـریـزے کـہ آئـیءِ نـام واجـہ پـیـرسـی بـادگــر بـوُتَـگ آئـیءَ مـاں ابـن رزیـق کـتـابءَ نُـبـشـتَـگ کـہ الامـام احـمـد بـن سـعـیـد آل سـعـیـد (۱۷۴۱-۱۷۸۳) اولـی هـاکـُـم بـوُتَـگ کـہ آئـیءَ چـہ بـلـوچـاں مَـدَت لـوٹـتـگ هَـمـا وَهــدءَ کـہ آ گـوں مـشـکـتءِ گـوریـچـانـی نـیـمَـگءِ الـغـافـریـن کـٹـمءَ جَـنـگ بـوُتَـگ.
واجـہ پـیـرسـی بـادگـرءَ گـوَشـتَـگ کـہ سـلـطـان بـن احـمـد الـقـواسـمـی لـشـکـرءِ دسـتءَ کـشَـگ بـوُتَـگ بـدر بـن سـیـفءَ سـعـودی راجءَ مـدَت کـرتَـگ رَنـدا واجَـہ بـدر بـن سـیـف مـشـکـتءِ هـاکـم بـوتَـگ بـدر بـن سـیـفءَ بـلـوچـانـی بـے ازّتـیءَ کـرتَـگ رَنـدا بـلـوچـانءَ پـہ آ سـکّ زَهـر آتـکـگ گــڑا بـلـوچ گـوں واجـہ سـعـیـد بـن سـلـطـانءَ اَوار بـوُتَـگ اَنـت واجہ سـعـیـد بـن سـلـطـانءَ گـوں بـلـوچـانـی مـدَتءَ واجَـہ بـدر بـن سـیـف جَـتَـگءُ کـشـتَـگ مـاں ۱۸۰۶ ءِ سـالءَ مـشـکـتءِ گـپـتَـگ ءُ هـگـمءِ سَـرا نـشـتَـگ رَنـدا واجـہ سـعـیـد بـن سـلـطـانءَ پـہ بـدر بـن سـیـفءِ کـشَـگءَ مـطـرحءِ کـلات پـہ دادءِ نـیـمـونءَ پـہ واجَـہ درّا بـن جـمـعـه بـلـوچءَ بکـشـاتَـگ پــدا واجَـہ الـشـیـخ نـاصـر بـن مـحـمـد الـجـبـریءَ بــدبــد ءُ سـمـایـلءِ کـلات پـہ بـلـوچـانـی سَـربـراهـاں بکـشـاتَـگ اَنـت .
پَـدا بـلـوچ ءُ مـشـکـتـیـاں مَـمـبـاسـاءَ کـہ الـمـزاریـع کـٹـمءِ دَسـتءَاَت چـہ آیـاں پـچ گـپـتءُ دگے لَـهـتے مُـلـک چـہ اپـریکـاءِ رودراتـکـی نـیـمَـگءَ سـلـطـان بـن سـعـیـدءِ دسـتءَ دات اَنـت آ جَـنـگ مـاں ۱۸۳۲ ءِ سـالءَ بـوُتَـگ اَنـت.
وَهــدے کـہ واجَـہ سـعـیـد بـن سـلـطـانءَ وَتـی اُرد چـہ مـشـکـتءِ کـلاتءَ کـشّ اِت ءُ مـاں زنـگـبـارءِ کـلاتءَ بُـرت اَنـت آ وَهــدءَ سـعـیـد بـن سـلـطـانءَ بـلـوچـانءَ زنـگـبـارءِ کـلاتـانـی بُـمـپـاں کـُـرت اَنـت .
سـلـطـان سـعـیـد بـن سـلـطـان ۱۸۵۶ ءَ مـاں زنـگـبـار بـیـراں بـوُت آ وَهــدءَ سـلـطـان بـن سـعـیـد بـن سـلـطـانءِ زَهـگـاں پـہ هـگـمءِ هـاتـرءَ وَت مـاں وَتءَ اَڑاِت اَنـت اوَل مـاجـد بـن سـلـطـان ءُ بـرغـش بـن سـلـطـان اَڑاِت اَنـت آسَـرا مـاجـدءَ زنـگـبـار گـوں انـگـریـزءِ سـلاهـانـی کـُـمَـکّ ءُ مـدَتءُ بـلـوچـانـی دلاوَریءَ گـپـت پـدا مـاجـد گـوں وَتـی مـسـتـریـں بـرات واجَـہ ثـویـنـی ءَ مـڑاِت پـرچـا کـہ ثـویـنـیءَ نـہ لـوٹ اِت کـہ زنـگـبـار چـہ مـشـکـتءِ هـُگـمءَ جُــدا بـہ بـیـت دُئـیـں بـراتـانءَ پـہ وَتـی دَرمـیـانـی جَـنـگـاں بـلـوچـانـی سـرا اُمـیـت بَـسـتـگ اَت مـاجــدءَ زنـگـبـارءِ بـلـوچـانـی لـشـکـر کـہ اودا آئـیءِ پـتءِ کـلاتـانـی بُـمـپـان اِت اَنـت ءُ آدگے بـلـوچـاں کـہ مـاں مـشـکـتءَ نـشـتـگ اَنـت ءُ دگے لَـهـتے عـرب ءُ تـیـاب دَپـی کـٹـمـاں کـہ چـہ بُـنــدَرءَ آئـیءِ پـتءِ لـشـکــر بـوُتَـگ اَنـت اُمـیـت هَـسـت اَت ءُ ثـویـنـیءَ هَـم پـہ مـشـکـتءُ گـوادرءُ مـکـرانءِ بـلـوچـاںءُ مـشـکـتءِ وَتـی مـهـلـوُک اُمـیـت هـسـت اَت گـڑا انـگــریـز دَرمـیـانءَ آتـک ءُ آیـانـی سُـهـل دات اَنـت هـنـدوسـتـانءِ انـگــریـزی هـاکـُـم لـورد کـانَــنـگ ءَ شـور دات اَنـت کـہ عـمـانـی کـوَهـنـیـں راج واجَـهـیءَ پـہ دو جـاه بَـهـر بـہ کـن اَنـت اَپـریـکـاءِ بَـهـر زنـگـبـارءُ آئـیءِ تَـیـاب دَپـی مُـلـکـاں ءُ آسـیـا ءِ بَـهـر مـشـکــتءُ عـمـان ءُ گـوادَرءُ مـکـران .
الـمـزاریـعءِ اُرُش مـاں ۱۸۹۶ءِ سـالءَ بـوُت پـدا اَپـریـکـاءِ الـمـسـای اُرُش مـاں مَـمـبـاسـا ءَ بـلـوچءِ لـشـکـر پـہ زنـگـبـارءِ هـاکـمءِ هُـگـمءَ گـوں انـگـریـزءِ لـشـکـر اَوار بـوُت اَنـت ءُ آ اُرشءِ آس اِش کـشـت. 
بـیـسـتُـمـی دَهــرءَ ۱۹۱۵ءِ سـالءَ عـربـاں اُرُش کـُـرت کـہ سـلـطـان بـن تـیـمـوُرءِ هُـگـم ( ۱۹۱۳-۱۹۳۲ ) ءَ بـہ پـروش اَنـت بـلے بـلـوچءُ انگـریزءِ لـشـکـر کـہ آ چـہ هـنـدوسـتـانءِ مَـردُم اِت اَنـت ماں مشکتءَ” بـیـت الـفـلـج ” ءِ جَـنـگءِ دیـمـپـاں بـوُت اَنـت.
۱۹۵۷ ءِ الـجَـبَـل الأخـضـرءِ جَـنـگءَ سـلـطـان بـن تـیـمـوُرءِهُـگـم زَمـانَـگءَ (۱۹۱۳- ۱۹۷۰) بـلـوچـاں سـلـطـان بـن تـیـمـوُرءِ سَـپءَ اوشـتـات اَنـت آیـانءَ گـوں الامـام غـالـب بـن عـلـی ءُ آئـیءِ بـرات طـالـب بـن عـلـیءَ جـنـگ کـرت.
ظـفـارءِ جَـنـگءَ بـلـوچـاں گـوں عُـمـانءِ لـشـکـراں اَوار بـوُت اَنـت ءُ آیـانءَ مـاں آ جـنـگءَ وتـی شـرّیـں کـردار پـیـش داشـت اَنـت اودءِ گـورّجـاه آیـانـی آ جـنـگءِ گـُـواهـیءَ دَنـت .
****** —–***** —— ***** —–*****—–*****—–*****
مـَنـی دل هَـم لـوٹ ایـت کـہ چـار گـال اے راجـدَپـتَـرءِ نُـبـشـتـانکءَ پـر کـنـاں .
مـاں آ زمـانَگءَ کـہ پُـرتـکـالـی کـٹـمءَ بـلـوچـسـتـانءِ سـرا اُرُش کـرت بـلـوچـاں هِـمّـت کـرتءُ پـرتـکـالی اِش چـہ وَتـی مُـلـکءَ گـلّـیـنـت اَنـت رَنـدا پـرتـکـالـی مـاں مَـشـکـتءَ گـوَسـت اَنـت بـلـوچـاں پـہ آیـانـی جَـنَـگءَ مَـشـکـتءَ شـت اَنـت بـلـوچـانءَ پـرتـکـالـی چـہ مـشـکـتءَ هَـم گـلّـیـنـت اَنـت رَنـدا پـرتـکـالـی زنـگـبـارءَ شـت اَنـت بـلـوچـانءَ لانـک بَـسـت ءُ پُـرتـکـالـی اِش چـہ زنـگـبـارءَ هـم گـلّـیـنـت اَنـت رَنــدا بـلـوچ هَـمـودا نـشـت اَنـت ءُ سـلـطـانءِ کـلاتـانـی بُـمـپـان بـوُت اَنـت رَنــدا آیـانـی مُـلـک ءُ راج دگے چُـنـت کـٹـمـانـی پـادلـپـاش بـوُت اَنـت بـلے هَـما زَهـمـجَـنـاں وَتـی چَـمّ چُـپـتءُ وَتـی گـوش کـرّ کـرت اَنـت ءُ تـاں مـروچـی هَـمـودا نـشـتَـگ ءُ سـلـطـانءِ چـانـوُگـوار اَنـت آیـانءَ چـہ وَتـی وَت واجَـهـی سـلـطـانءِ گـلامـی گـیـشـتـر پَـسُـنـد بـوُت سـلـطـان بـاز زانـتـکـاریـں مـردے بـوُتَـگ آئـیءَ مـئے مُـلـکءِ زهـمـجَـنـیـں مَـردُم چـہ مـئے مُـلـکءَ کـشّ اِت ءُ پـہ وَتـی جَـنـگـاں مـاں آدگے مُـلـکـاں شـوں کـرت اَنـت رَنـدا آئـیءَ مـئے مُـلـک گـوں مـئے پَـشـت کـپـتَـگـیـں لَـچـی ءُ داسـی راجءَ پـہ وَت اَوار جَـت اَنـت.

 

بَـلـوچـسـتـانءِ راجـدَپـتَـرءِ یَـکّ بَـهـرے
چَہ الـبـلـوش سـایـٹءَ زوُرَگ بـوُتَـگ 
رجـانـکـار : ادبـی هـکـیـم