بی هویتی به عنوان یکی از معضلات جدی تعداد زیادی از حاشیه نشینان و مردم سیستان و بلوچستان سبب محرومیت این افراد از حقوق حداقلی شهروندی از جمله یارانه و سهمیه نفت سفید شده و نداشتن این دو، گرما را به رویایی زمستانی برای این آنان تبدیل کرده است.

کمپین فعالین بلوچ/  بهره مندی از شناسنامه و هویت ایرانی به عنوان حق حداقلی یکی از خواسته های هموطنانی است که به دلایل متفاوت تاکنون از این حق محروم مانده اند.

معضل بی شناسنامه ها در سیستان و بلوچستان صحبت امروز و دیروز نیست مردم این منطقه از اوایل دهه هشتاد بود که به یکباره رشد فرهنگی و اطلاع از قوانین اجتماعی در روستاها و در بین مردم عشایر باعث شد تا آنانی که از سند ماهیتی خود بی خبر بودند به شهرها مهاجرت کنند تا شاید سریع تر به هویت یا همان شناسنامه خود برسند.

دور بودن از شهر و نبودن ابزار ارتباطی و عدم وجود امکانات حمل و نقل در گذشته جامعه روستایی و عشایر سیستان و بلوچستان را میتوان یکی از علل های بی شناسنامه ماندن مردم بومی دانست.

طبق آمار ارائه شده از سوی دستگاه های ذیربط مانند ثبت احوال و اطلاعات ارائه شده از سوی مسئولین کشوری و استانی ، سیستان و بلوچستان بیشترین افراد بی شناسنامه را به خود اختصاص داده که اکثر این افراد در شهرستان زاهدان زندگی می کنند.

اکثر حاشیه نشینان سیستان و بلوچستان و بویژه شهرستان زاهدان به دلیل نداشتن شناسنامه از دریافت بسیاری از خدمات محرومند و بعضا به عنوان یک تبعه بیگانه تلقی می شوند و مشکلات فراوانی آنان را در زندگی روزمره شان همراهی می کند .

سیستان و بلوچستان به سبب اقلیم گرم و خشک آن زمستان های بسیار سرد و تابستان های طاقت فرسا دارد .

یکی از موضوعاتی که به گفته یکی از مقامات بلند مرتبه کشوری ۱۰۰ سال عقب ماندگی سیستان و بلوچستان را نسبت به سایر استان های کشور ، نمایان می کند وجود کالابرگ های نفت سفید یا همان سهمیه نفت کوپنی در زندگی مردم این استان پهناور است .

حال آنکه افراد بی شناسنامه حتی از این مورد هم محروم بوده و اکثرا به علت نداشتن تمکن مالی، سرما را به خرید نفت سفید به قیمت آزاد، ترجیح می دهند و زمستان های سرد را پشت سر می گذارند.

تعداد زیادی از افراد بی شناسنامه شهرستان زاهدان در حاشیه شهر زندگی می کنند ازین رو برای درک شرایطی که فقط سخن از آن شنیده ایم راهی همت آباد زاهدان شدم ، جایی که کوچه پس کوچه های مخروبه ،خانه های خشت و گلی ، زندگی بر قله یک کوه و خانه های بدون در و گاهی بدون دیوار در بدو ورود به استقبال چشمانمان آمدند.

دیدن خانه های بدون وسایل گرمایشی، حفاظ و کودکانی که اکثرا با لباس گرم سرما را متحمل می شوند فصل زمستان را برایم سرد تر کرد.

بی شناسنامه ها محروم از سهمیه نفت سفید

به سراغ یکی از خانه ها رفتم و سر صحبت را با مادری که ۴ فرزند داشت و همسرش بیکار بود ،باز کردم، او می گوید : “همسرم ایرانی است اما شناسنامه ندارد و این موضوع باعث شد که فرزندانمان هم بی شناسنامه باشند ، ما شناسنامه نداریم و به ما کوپن نفت هم نمی دهند و مجبوریم به سختی نفت تهیه کنیم و خانه را گرم کنیم ،اگر نفت گیرمان نیاید به اجبار سرما را تحمل میکنیم ”

یکی دیگر از زنان همت آباد، با بیان این موضوع که ما راه درآمدی نداریم ، می افزاید:” ما از یارانه محروم هستیم و با کارهای خدماتی خرج زندگی خود و فرزندانم را می دهم.”

افراد بی شناسنامه در سیستان و بلوچستان به دو گروه تقسیم می شوند؛ افرادی که بی شناسنامه بودن را از خانواده خود به ارث برده اند و نسل به نسل بی شناسنامه مانده اند و افرادی که به علت زندگی عشایری و سکونت در نقاط دور دست ، یا نیازی به شناسنامه نداشته اند و یا اقدامی برای دریافت شناسنامه نکرده اند‌ .

حال این معضل بی هویتی باعث شده این افراد از دریافت بسیاری از خدمات از جمله دریافت یارانه که امید بسیاری از زنان بی سرپرست و بد سرپرست خانوار ها در این روزهای استان است، محروم بمانند .

گل بی بی، یکی دیگر از ساکنین همت آباد که همسرش سالهاست در زندان به سر می برد، می گوید: “من شناسنامه دارم اما همسر و فرزاندنم شناسنامه ندارند ، ما کوپن نفت نداریم و چون درامدی هم نداریم نمی توانیم نفت بخریم و در فصل زمستان اکثرا گرفتار بیماری سرماخوردگی هستیم.”

یکی دیگر از ساکنین می گوید :” همسرم سالهاست فوت شده و فرزندانم هم شناسنامه دارند ،بارها برای دریافت کوپن نفت مراجعه کرده ام اما جوابی نگرفتم و به اجبار زمستان را با خرید نفت آزاد آن هم بشکه ای ۲۵۰ هزارتومان که فقط گرمای ۱۵ روز خانه ما را تامین می کند،پشت سر می گذاریم.”

اکثرافراد بی شناسنامه ساکن در حاشیه شهر زاهدان در خانه های اجاره ای زندگی می کنند و هزینه های سرسام آور زندگی زنان و مردان این خانواده ها را از پای در آورده است.

افرادی که برای دریافت شناسنامه اقدام کرده و گواهی موقت هویتی دریافت کرده اند، بعضی از خدمات را دریافت می کنند اما دیگر افراد بی شناسنامه در سیلی از بی توجهی و محرومیت از حقوق حداقلی شهروندی به سر می برند.

تقسیم نفت مازاد بر نیاز مردم بین بی شناسنامه ها

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ، در این مورد می گوید: بیشترین تعداد افراد بی شناسنامه در استان سیستان و بلوچستان و در شهرستان زاهدان زندگی می کنند که تعداد این افراد بین ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر است.

علیم یارمحمدی می افزاید: تا زمان تعیین تکلیف افراد بی شناسنامه ، باید با آنان مانند یک هموطن برخورد شده و پیگیری بسته های حمایتی برای این افراد در دستور کار دستگاه های دولتی قرار گیرد.

یارمحمدی معتقد است که سهمیه نفت اختصاص یافته به سیستان و بلوچستان در سال ۹۶ مطلوب بوده و مرحله توزیع آغاز شده است.

به گفته نماینده مردم زاهدان با توجه به سهمیه نفت مناسبی که به استان اختصاص یافته این میزان نفت مازاد بر نیاز مردم بوده می تواند میان افراد بی شناسنامه ای که مشخص شده هستند توزیع شود.

به گواه یارمحمدی دستگاه های متولی تاکنون نتوانسته اند اقدام موثری برای رهایی افراد بی شناسنامه در سیستان و بلوچستان از وضعیت نابسمان بی نفتی در فصل زمستان انجام دهند.

قطع امید بی شناسنامه های سراوان از دریافت نفت سفید

در حالیکه نماینده مردم زاهدان از اختصاص سهمیه نفت خوب به سیستان و بلوچستان سخن می گوید و چراغ امید را برای نفت رسانی احتمالی به افراد بی شناسنامه استان در زمستان در دلها روشن می کند فرماندار سراوان در گفت و گو با ندای زاهدان از مشکلات سوخت رسانی در شهرستان سراوان سخن می گوید و معتقد است که سهمیه نفت این شهرستان در سالجاری بی دلیل کاهش یافته است.

درویش نارویی ضمن اشاره به اینکه سراوان با مشکل کمبود نفت مواجه است، می گوید:” با وجود کاهش سهمیه نفت سراوان افراد شناسنامه دار این شهرستان هم با کمبود نفت مواجهند چه برسد به افراد بی شناسنامه.”

وی می افزاید: مدیر شرکت نفت استان در قبال مشکلات کمبود نفت سراوان پاسخگو نیست و مردم این شهرستان در سرمای زمستان با توزیع ناعادلانه مواجهند‌.

با توجه به گفته های فرماندار سراوان ، افراد بی شناسنامه سراوان هم امیدی به دریافت نفت نداشته و به ناچار سرما را تحمل می کنند از این رو باید دید با وجود سهمیه نفت تعلق گرفته به استان چرا مردم شهرستان سراوان و برخی از نقاط استان با مشکلات کمبود نفت مواجهند؟/ندای زاهدان