به گزارش کمپین فعالین بلوچ به نقل از  ندای هیرمند؛ منابع کمیاب آب در مرز دو کشور باعث شده است تا هر کدام  از دو دولت آب های دریاچه هامون را همانند طلا مهم بدانند و سهم خود را از دریاچه خواهان باشند؛ در این بین مقامات دولتی افغانستان که منشا سرچشمه هامون در دست آنها قرار دارند سهم اندکی را برای دولت ایران در نظر گرفته اند.

این دریاچه در جنوب شرقی ایران و در شمال استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و نیمه بیشتر آن در قسمت های زابل ایران واقع شده است؛ آب دریاچه هامون از کوه های واقع در کشور افغانستان سرچشمه می گیرد و منبع درامدی برای مردم محلی محسوب می شود.

طبق مستندات به دست آمده از معاهده های گذشته؛ کشمکش ها بر سر آب هامون پیشینه ای طولانی دارد در سال ۱۳۵۰( ۱۹۷۳ )مسئولین ایرانی که به وجود شرایط حساس افغانستان می توانستند فشار بیشتر برای تامین حق آبه هامون بیاورند اما با بی توجهی شاه ایران قرارداد ۱۹۷۳ را به امضا رساندند تا حق نا برابر تقسم آب به ایران برسد و امتیاز بزرگ را افغان ها برنده شوند.

در طول این سالها حتی افغان ها کمتر از سهم قرارداد نیز آب به ایران تقسیم کرده اند به گونه ای که در سال ۱۳۸۷ به گفته حسن قشقاوی، سخنگوی وزارت خارجه وقت ایران  دولت افغانستان آب هیرمند را به مدت هفت ماه به روی ایران قطع کرده است.

امرار معاش مردم منطقه سیستان که بیشتر کشاورز و دامدار هستند به آبگیری دریاچه هامون بستگی دارد به گفته مردم محلی مدیریت صحیح در اداره آب می تواند ماه های طولانی تری آب را در دریاچه نگه دارد.

در معاهده ۱۳۵۰( ۱۹۷۳) ایران و افغانستان درمورد رود هیرمند تصریح شده است که سالانه ۸۲۰  میلیون متر مکعب از آب هیرمند به ایران تعلق دارد با این حال، افغان‌ها معتقدند که سهم ایران از آب با احتساب طغیان‌های بهاری است، ولی مقامات ایرانی و مردم منطقه سیستان این مسأله را رد می‌کنند.

به گفته بخشدار بخش قرقری شهرستان هیرمند برخی از مقام های غیر مسئول در کشور افغانستان مانع از ورود حتی دشتمال می شوند و با احداث سیل بنده ها عظیم از ورود آب به بخشی از دریاچه جلوگیری می کنند.

اردشیر ارباب زهی حدود یک ماه پیش به خبرنگار ندای هیرمند گفته بود که مردم محلی همجوار مرز ایران و افغانستان در آنسوی مرز سعی در کنترل آب را دارند و نمی خواهند حتی طغیان رودخانه های آنها وارد خاک ایران شود.

شهرستان هیرمند یکی از پنج شهر منطقه سیستان است که در شمال استان سیستان و بلوچستان قرار دارد ؛ بخش اعظمی از دریاچه هامون در بخش قرقری این شهرستان واقع شده است.

حبیب الله دهمرده نماینده مردم سیستان در خصوص بحران خشکسالی در سیستان می گوید حدود ۱۸ سال است که مردم با پدیده خشکسالی مواجه هستند و حتی یک اقدام ریشه ای برای معضل کم ابی و خشکسالی در این منطقه انجام نگرفته است.

وی معتقد است که پس از قرارداد سال ۱۳۵۰ دیگر هیچ قراردادی مابین ایران و افغانستان به امضا نرسیده و حتی آن قرارداد هم زیاد منطقی نبوده و باعث شده تا فقط ۸۲۰ متر مکعب آب نصیب ایران شود.

دهمرده دولت را موظف به اقداماتی برای فعالیت های جایگزین به جای کشاورزی ودامداری  در سیستان دانست  و می گوید تا کنون بیش از ۲۵ درصد مردم استان به دلیل خشکسالی ؛ دیار سیستان را ترک و به شهرهای دیگر استان مهاجرت کرده اند.

گرچه قرارداد سال ۱۳۵۰ به کلی به نفع کشور افغانستان است و به ضرر ایران تمام می شود اما کشور افغانستان در این سال ها از اجرای همان قرارداد نیز سرباز می زند و حق ناچیزی که ایران از رودخانه هیرمند دارد را نادیده گرفته است.

عباس سنچولی یکی از کشاورزان منطقه زابل می گوید بیشتر دام های منطقه سیستان به دلیل خشکسالی از بین رفته اند و شغل هایی همانند صیادی و کشاورزی نیز کم رونق شده است.

بر اساس گزارش خبرگزاری مهر، دریاچه هامون تا کمتر از دو دهه قبل هر ساله پذیرای بیش از ۱ میلیون پرنده مهاجر بود.

با نابودی هامون ۱۵ هزار صیاد بیکار شدند و زنانی که با بهره گیری از نی‌های دریاچه به تولید صنایع دستی اشتغال داشتند منبع درآمد خود را از دست دادند.

دامداران سیستانی مهاجرت کردند و ۸۰۰ روستا تحت تاثیر هجوم شن‎های روان دریاچه قرار گرفته است.